Wat is dat toch met feedback? De regeltjes lijken zo simpel en toch lukt het ons niet. We hebben allemaal feedback nodig om te kunnen leren en onszelf te ontwikkelen als mens. En tegelijkertijd zijn we er niet voor ‘bedraad’ lijkt het wel. Want behalve het verlangen om te leren en te groeien, verlangen we ook naar geliefd te zijn en geaccepteerd te worden zoals we zijn. We willen wel veranderen, maar niet veranderd worden. Aan feedback geven op gedrag kleeft een onderliggende boodschap: ‘Ik heb last van wat jij doet, dus jij moet veranderen, dan voel ik mij beter. Maar gras groeit niet door eraan te trekken. En dat geld ook voor mensen.
Het Engelse woord feed heeft in het Engels de betekenis van ‘nourish, nurture en cherish’, oftewel voeden, verzorgen en koesteren. Back betekent ‘terug.’ Als je feedback geeft zou je vrij vertaald kunnen zeggen dat je zorg, liefde en aandacht aan iemand terug geeft zodat een mens groeit, ontwikkelt en ontplooit. Feedback met een beetje Tender Love & Care.
In drie delen nemen we feedback onder de loep. In deel 1 gaat het over onze individuele filters, deel 2 gaat over hoe we ‘bedraad zijn’ en in deel 3 werpen we een blik op de context.
Individuele filters
Als jij en ik in gesprek zijn, dan nemen wij elkaar waar. Dat doen we met al onze zintuigen: ik zie wat jij non-verbaal laat zien. Ik hoor je praten, je toon, de woorden die je kiest en de woorden die je weglaat en de kleur van je stem. Misschien ruik je heel lekker of niet en als we elkaar een hand geven dan voel ik stevigheid, slapheid of er tussenin.
Alles wat via mijn zintuigen binnenkomt, bewust en onbewust, geef ik direct betekenis. Alles wat ik in mij opneem wordt in mijn brein vervormd, weggelaten of gegeneraliseerd. Mijn brein filtert alle informatie. Die filters zijn mijn waarden, normen, overtuigingen, herinneringen, eerdere ervaringen, opvoeding et cetera. Zo interpreteer ik wat ik zie, geef ik het betekenis en maak ik dingen begrijpelijk.
Vanuit de betekenis die ik eraan geef, ervaar ik gevoelens, gedachten en laat ik gedrag zien. Bij jou gebeurt precies hetzelfde. Jij neemt via je zintuigen mijn gedrag waar, dit gaat door jouw unieke en individuele filters, daar geef jij betekenis aan en ervaar jij gevoelens en gedachten en laat je gedrag zien. Waar ik weer….en ga zo maar door. Dit proces gaat zeer snel en voor een groot deel onbewust. Je kijkt altijd door je eigen gekleurde bril. Je zou ook kunnen stellen dat ‘de waarheid’ dan eigenlijk niet bestaat. Ieder mens neemt de wereld door zijn of haar eigen filters waar.
Als ik feedback geef, dan geef ik dat vanuit mijn normen, waarden, overtuigingen, herinneringen, eerdere ervaringen, opvoeding et cetera. Dat is hoe ik jou zie en ervaar. Degene die mijn feedback ontvangt beziet dit vanuit zijn filters en dus zijn waarheid. Grote kans dat dit verschillend is. Gaan wij elkaar overtuigen van onze waarheden dan komen we makkelijk in een ‘welles-nietes’ discussie terecht of het over en weer beschuldigen van elkaar. Dan lopen we vast.
Een voorbeeld
Ik ben geduldig van aard en vind goed naar elkaar luisteren en de ander uit laten praten heel belangrijk. Ruzie maken doe ik niet, dit heb ik altijd meegekregen vanuit mijn opvoeding. Ik was het oudste kind en als er ruzie dreigde met mijn broertje dan hoorde ik altijd van mijn moeder: ‘Wees jij maar de oudste en meest wijze’, dus hield ik vaak mijn mond. Dan kwam er ook geen ruzie. Conflicten zal ik eerder vermijden dan opzoeken. De collega waar ik mee samenwerk is een snelle denker, vlotte beslisser, associeert en praat veel, hoe meer input hoe beter en het mag best lekker spetteren. Hij komt uit een gezin waar hij de jongste was en moest tegen twee oudere broers opboksen. Hoe harder je je liet horen hoe meer aandacht je kreeg. Beiden zien we de wereld vanuit andere normen, waarden, overtuigingen, regels en patronen.
Als wij elkaar feedback geven in de samenwerking dan kan dat er uitzien als:
‘Ik merk dat je mij vaak onderbreekt als ik iets vertel. Dat geeft mij het gevoel dat je me niet serieus neemt. Ik zou willen dat je beter naar me luistert.’ Andersom zou mijn collega mij feedback kunnen geven als: ‘Ik merk dat je niet reageert als ik allerlei ideeën aandraag. Dat geeft mij het gevoel dat je me niet serieus neemt en daar word ik boos van. Ik zou graag willen dat je je mening laat horen en dat je gewoon zegt wat je van mijn ideeën vindt.’ De kans is aanwezig dat ik met mijn collega terecht kom in: Jij luistert nooit en jij neemt mij nooit serieus. En krijg je ergens de schuld van dan schiet je in de verdediging. Dat is omdat we als mens de schuld slecht verdragen. Daar willen we vanaf. Dat zit diep in ons brein en systeem geworteld. Hoe kunnen we er anders naar kijken?
Waarheden naast elkaar leggen: en-en
Een misverstand is dat we denken dat de ander is zoals wijzelf. We zijn ons er niet altijd van bewust dat ieder door een eigen unieke bril de wereld in kijkt. Stel dat je feedback geeft of krijgt vanuit het idee dat ‘de waarheid’ niet bestaat? Dan hoef je niet te betwisten wat waar is en wat niet, je zou dan verschillende perspectieven naast elkaar kunnen leggen en het beiden waar laten zijn. Bekijk het vanuit en-en in plaats van of-of. Terug naar het voorbeeld: Ik vind het belangrijk dat we naar elkaar luisteren en dat we elkaar niet onderbreken en mijn collega vindt het belangrijk om elkaar serieus te nemen en een mening te uiten. Hoe kunnen we dat samen voor elkaar krijgen? Ik wil best mijn mening geven en het helpt mij als ik dan niet word onderbroken. Mijn collega wil heel graag naar mij luisteren en het helpt hem als ik reactie laat zien op zijn ideeën. Het helpt hem als ik hem samenvat. Ik mag hem daarvoor onderbreken en dat vindt hij juist fijn.
Je hebt dan een ander soort gesprek, namelijk meer onderzoekend en in dialoog dan willen overtuigen en in discussie gaan. Vragen die je zou kunnen stellen zijn bijvoorbeeld: ‘Hoe zie jij het? Wat vind jij belangrijk? Wat zou jou helpen?’
Werp een blik naar binnen
In het voorbeeld heb ik moeite met mijn collega. Als ik naar hem kijk zie ik ook iemand die conflict niet schuwt en opkomt voor zichzelf. Hij drukt zijn mening vrijelijk uit en heeft altijd ideeën op het juiste moment paraat. Eigenlijk zou ik daar ook wel iets meer van willen.
Vaak als je moeite hebt met iemand en je werpt een blik naar binnen en je kijkt goed naar jezelf, dan schuilt daar vaak ook een verlangen in. Ik ben geduldig. Dit is een mooie kwaliteit. Maar stel ik zet de volumeknop van mijn geduld op vol open op 10, dan ik ben veel te geduldig, dan word ik passief. Mijn uitdaging is om ook daadkrachtig te zijn. Staat de volumeknop van daadkracht op 10, dan wordt het drammen. Daar heb ik een grote hekel aan. Dus als mijn collega zijn ideeën doordramt zit hij in mijn allergie.
Mijn uitdaging is dus daadkracht en dat is wel wat mijn collega goed kan aangezien daadkracht zijn kwaliteit is. Maar ook bij hem geldt dat wanneer zijn volumeknop van daadkracht op 10 staat dan is hij te daadkrachtig en dan laat hij gedrag zien van een drammer. Zijn uitdaging is geduld. Staat de volumeknop van geduld op 10 dan wordt het passiviteit. En daar heeft hij een grote hekel aan. Dus als ik passiviteit laat zien en niet reageer op zijn ideeën, dan zit ik in zijn allergie. Zijn uitdaging is geduld. En dat is mijn kwaliteit.
Kortom: vind je iets lastig of irritant aan een ander, dan is dat vaak een doorgeschoten kwaliteit. En vaak is jouw uitdaging de kwaliteit van de ander. In de afbeelding hieronder is dit zichtbaar.
Als je feedback geeft, doe je dat dus vanuit je unieke filters en waarheid. Je zou dus ook kunnen zeggen dat de feedback die jij geeft iets zegt over jouzelf en je eigen tekortkomingen en verlangen. Feedback op gedrag heeft als onderliggende boodschap: ‘Ik heb last van jou en jij moet dat veranderen.’ Maar waarom zou die ander moeten veranderen voor jou? De vraag die jezelf ook kunt stellen voordat je aanspreekt is: ‘Ik heb last van het gedrag van de ander, hoe zit dat dan bij mij? Wat zegt dat over wat ik dus blijkbaar belangrijk vind? Of wat zou ik eigenlijk liever willen en onderdruk ik nog bij mezelf? Of welke kwaliteit van de ander is een beetje doorgeschoten en wat is mijn uitdaging?
Feedback aan mijn collega zou dan ook kunnen zijn: ‘Ik merk dat ik jouw daadkracht wel prettig vind, alleen als je te daadkrachtig bent sla ik dicht en weet ik niet altijd iets terug te zeggen. Hoe is dat voor jou?’ En mijn collega kan bijvoorbeeld zeggen: ‘Ik merk dat jij geduldig bent, alleen lijk je soms niet te reageren op mijn inbreng en dan raak ik geïrriteerd en ga ik nog meer praten. Hoe is dat voor jou?’ Werp eerst een blik naar binnen en neem dat als uitgangspunt als je feedback geeft op gedrag. Dan zit er geen ‘beschuldiging’ in en leg je de ander geen verandering op. Je nodigt dan uit tot dialoog in plaats van discussie. Zonder aanval hoeft iemand zich ook niet te verdedigen. Je houdt het stress systeem kalm, je cortex aangehaakt en reflectie is daardoor mogelijk. Maar daarover meer in deel 2.
Tot zover het deel over feedback en onze individuele filters. Het tweede deel gaat over feedback en ons brein en bedrading.
hetvrijehuis.com 